Rừng ngập mặn Khánh Hòa đang đứng trước nguy cơ xóa sổ. Các nhà quản lý và khoa học đang tìm biện pháp bảo tồn.
Nguy cơ xóa sổ
Theo
số liệu khảo sát về rừng ngập mặn của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn năm 2017, rừng ngập mặn Khánh Hòa chỉ còn hơn 60ha. Trong khi đó
số liệu trước năm 1975 là 2.500ha. Điều đó cho thấy, rừng ngập mặn Khánh
Hòa đã bị tàn phá nghiêm trọng.
Các
nhà quản lý và khoa học cùng nhận định, thời kỳ mất rừng nhiều nhất là
giai đoạn 1990 - 2000, khi con tôm “lên ngôi”, nhiều khu rừng ngập mặn
bị tiêu diệt để làm đìa nuôi tôm. Toàn tỉnh bị mất rừng hàng ngàn
héc-ta, đặc biệt là những khu vực có nguồn lợi to lớn như: đầm Nha Phu,
Thủy Triều, rừng Tuần Lễ, khu vực Vĩnh Thái - Phước Đồng (TP. Nha
Trang)… Rừng mất đồng nghĩa với sinh thái biến đổi, một thời gian sau
con tôm bị dịch bệnh triền miên. Người nuôi tôm thua lỗ, không còn đủ
sức duy trì con tôm, khi nhận thức được quay lại giữ rừng thì đã muộn.
Diện tích rừng ngập mặn phục hồi không đáng kể so với trước.
Không
chỉ phá rừng ngập mặn nuôi tôm, các dự án phát triển kinh tế - xã hội
cũng ảnh hưởng tới việc thu hẹp rừng ngập mặn. Điển hình như việc xây
dựng đường Cổ Mã - Đầm Môn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến rừng bần Tuần
Lễ (xã Vạn Thọ, huyện Vạn Ninh) cả trăm năm tuổi. “Việc ngăn nước mặn
vào các ô rừng bần sau khi làm đường đã tác động xấu tới rừng bần khiến
nhiều cây bần bị chết do điều kiện sống thay đổi. Cây bần - một cây điển
hình của rừng ngập mặn, không thể sống khi thiếu nước mặn”, Kỹ sư Trần
Giỏi - Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường cho hay.
Thời
gian gần đây, một số tổ chức, cá nhân nhận thức được vấn đề về môi
trường, vai trò của rừng ngập mặn đã gầy lại rừng. Song việc gây rừng
cũng như “muối bỏ biển”. Năm 2013, Nhà máy Đường Cam Ranh phối hợp Viện
Hải dương học Nha Trang trồng lại rừng sau nhà máy tiếp giáp với đầm
Thủy Triều. Đơn vị đã cố gắng gầy lại rừng vừa tạo sinh cảnh vừa giúp
thanh thải những chất không có lợi đến môi trường. Tuy nhiên, hiện nay,
rác thải nhựa đã uy hiếp sức sống của cánh rừng này. Rác thải nhựa đang
bủa vây, bấu víu, bám vào thân cây mấm, gây tác động không tốt đến sức
sinh trưởng và phát triển của cây mấm.
Rừng ngập mặn của Công ty Cổ phần Du lịch Long Phú.
Tìm giải pháp bảo tồn
Theo
các nhà khoa học, rừng ngập mặn trên bán đảo Hòn Hèo rất đa dạng, phong
phú với 54 loài (19 loài thực thụ và 35 loài tham gia thuộc 34 họ, 50
chi). Không chỉ đa dạng về thành phần loài mà rừng ngập mặn Hòn Hèo còn
đa dạng về giá trị sử dụng như: làm gỗ, dược liệu, tinh dầu, tanin, thực
phẩm, cây cảnh… Tổng diện tích rừng ngập mặn Hòn Hèo chỉ còn khoảng
30ha. Nhiều loài có nguy cơ cần khẩn cấp nhân giống bảo tồn. Các loài
cây ưu tiên là: Bát nha, Bàng vuông, Phong ba, Hếp, Bằng phi, Tâm mộc
tim, Đa tử biển, Vẹt dù…
|
Ông
Lê Đình Quế - Kiểm lâm viên địa bàn Ninh Phú, Hạt Kiểm lâm Ninh Hòa cho
biết, việc phục hồi rừng ngập mặn nói riêng hay rừng nói chung bằng
cách giao rừng cho người nghèo, người khó khăn không còn phù hợp. Bởi,
hộ nghèo không có điều kiện chăm sóc, bảo vệ rừng, dẫn đến rừng tiếp tục
bị tàn phá. Cần xem xét giao rừng cho những hộ có điều kiện, để họ thuê
mướn người nghèo làm việc, việc giữ rừng mới có hiệu quả. Một khó khăn
hiện nay của lực lượng kiểm lâm là thiếu kinh phí và phương tiện giữ
rừng. Việc khoán gọn định mức kinh phí không còn phù hợp để kiểm lâm có
thể thường xuyên tuần tra, bảo vệ rừng, chưa kể nhiều nơi còn thiếu
phương tiện để tuần tra rừng (cụ thể như tuần tra rừng ngập mặn phải có
phương tiện thủy).
Sự
chung tay bảo vệ rừng ngập mặn rất cần sự trợ sức của các doanh nghiệp,
đặc biệt là các đơn vị kinh doanh du lịch sinh thái. Ông Nguyễn Văn
Hưởng - Trưởng phòng Tổ chức, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát
triển, Công ty Cổ phần Du lịch Long Phú cho biết, kể từ khi đơn vị
chuyển sang hình thức cổ phần hóa đã định hướng phát triển du lịch sinh
thái. 2 đảo Hoa Lan và đảo Khỉ do đơn vị quản lý phát triển mạnh loại
hình này. Trong đó, đảo Hoa Lan có rừng ngập mặn, đơn vị tổ chức bảo vệ
nghiêm ngặt và không ngừng phát triển mở rộng, hiện nay là 4,3ha, tương
lai 10ha. “Việc huy động các doanh nghiệp tham gia bảo vệ phát triển
rừng ngập mặn là hướng đi đúng. Hiện nay có nhiều đơn vị đã làm. Tỉnh
cần có cơ chế phát huy, khuyến khích…”, ông Hưởng nói.
Theo
Tiến sĩ Lưu Hồng Trường - Viện trưởng Viện Sinh thái học miền Nam,
Khánh Hòa cần khẳng định giá trị của rừng ngập mặn đối với phát triển
kinh tế - xã hội - môi trường. Việc tỉnh xây dựng đề tài nghiên cứu khảo
sát rừng ngập mặn Hòn Hèo thể hiện sự quan tâm và định hướng cho sự
phát triển bảo tồn nguồn gen quý của rừng ngập mặn. Do đó, tỉnh cần có
nghiên cứu tổng thể về rừng ngập mặn toàn tỉnh, từ đó có kế hoạch bảo vệ
toàn diện. Bảo vệ, bảo tồn đi đôi với tuyên truyền, quản lý, nâng cao
nhận thức cộng đồng, đồng thời có cơ chế, chế tài xử lý nghiêm hành vi
xâm hại. Ngoài ra, tỉnh cần nghiên cứu xây dựng vườn bảo tồn cây giống
rừng ngập mặn, đặc biệt là các loài cây quý hiếm, có nguy cơ bị xâm hại
để làm cơ sở phục hồi rừng ngập mặn căn cơ, bền vững.
Theo baokhanhhoa.vn